Actio Pauliana, czyli skarga Pauliańska
Instytucja ta ma swoje korzenie jeszcze w prawie starożytnego Rzymu, natomiast współcześnie uregulowana jest w art. 527 i n. Kodeksu Cywilnego. Wówczas jak i obecnie jest to powództwo przysługujące wierzycielom w razie ich pokrzywdzenia przez działania dłużnika (fraus creditorum) polegające na uszczuplaniu swego majątku, co w konsekwencji prowadzi do utrudnienia zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Powództwo to ma więc na celu odwrócenie skutków nieuczciwych działań dłużnika.
Gdyby nie actio Pauliana, dłużnik mógłby w sposób swobody rozdysponować swój
majątek, w szczególności przekazując go na rzecz swoich bliskich, co
prowadziłoby następnie do stanu niewypłacalności dłużnika, a tym samym
uniemożliwiało skuteczną egzekucję stwierdzonych sądownie roszczeń wierzyciela.
Jakie należy zatem podjąć kroki
jeżeli miała miejsce powyżej opisana sytuacja? Stosownie do treści art. 527 kc,
Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli
osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać
uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik
działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała
lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
W ewentualnym procesie sądowym wierzyciel
będzie zatem obowiązany udowodnić, że dłużnik dokonał czynności prawnej; działał
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli; czynność prawna pociągała za sobą
korzyść majątkową dla osoby trzeciej; czynność została dokonana z
pokrzywdzeniem wierzycieli; osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu
należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Analizując powyższe przesłanki
można dojść do wniosku, że wierzyciel będzie miał trudności z udowodnieniem
części z nich. Problemy może powodować w szczególności wykazanie, że dłużnik
działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz że osoba trzecia na
rzecz której nastąpiło przysporzenie wiedziała że czynność dokonana jest z
pokrzywdzeniem wierzycieli.
Z pomocą wierzycielom przychodzą
jednak domniemania ustanowione przez prawo. Otóż w przypadku jeżeli czynność
prawna dokonana została bezpłatnie (darowizna) wierzyciel może żądać uznania
czynności za bezskuteczną, również jeżeli osoba trzecia nie wiedziała, a nawet przy
zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 kc). Jeżeli w chwili darowizny dłużnik
był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia
wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny
wskutek dokonania darowizny. Ponadto zgodnie z art. 527 § 3 kc, Jeżeli wskutek
czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała
korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że
osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia
wierzycieli.
Biorąc zatem powyższe domniemania
pod uwagę, wierzyciel w takim przypadku nie będzie obowiązany udowodnić części wskazanych
wyżej przesłanek z art. 527 kc, a wystarczy że wykaże iż czynność prawna była
bezpłatna lub nastąpiła na rzecz osoby bliskiej dłużnikowi. Zauważyć należy, że
sytuacja taka ma miejsce w większości przypadków kiedy to dłużnik usiłuje na
pozór wyzbyć się swego majątku.
Pamiętać jednak należy, że uznania
czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie
można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności (art. 534 kc).
Kończąc, warto również wspomnieć,
że w wypadku gdy osoba trzecia rozporządziła na rzecz kolejnej osoby uzyskaną
korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko tej kolejnej osobie,
jeżeli wiedziała ona o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności
dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli dalsze rozporządzenie było nieodpłatne.
kom. 795 11 75 74
http://adwokat-dubel.pl/
https://www.facebook.com/adwokatdubel/
Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice
Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz
Kancelaria Chmurski i Trzebiatowski www.chmurski.com.pl/ - było warto! Wygrałem kolejną rozprawę. to prawdopodobnie najlepsi prawnicy w Poznaniu. Warto im zaufać!
OdpowiedzUsuńSuper artykuł. Pozdrawiam serdecznie.
OdpowiedzUsuń