Darowizna i możliwość jej odwołania z powodu niewdzięczności

Darowizna i możliwość jej odwołania z powodu niewdzięczności

 

Mało która, nieposiadająca wykształcenia prawniczego osoba wie, że darowizna nie jest, jakby się z pozoru wydawało, jednostronną czynnością lecz jest to dwustronna umowa zawierana pomiędzy darczyńcą a obdarowanym.

Na mocy umowy darowizny, darczyńca zobowiązuje się do jednostronnego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego, przy równoczesnym braku nałożenia na tego drugiego obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Pomimo że świadczenie jest jednostronne, to obdarowany również musi jednak złożyć oświadczenie woli, że przedmiotową darowiznę przyjmuje. Oświadczenie to może oczywiście zostać złożone w sposób dorozumiany, np. poprzez objęcie w posiadanie przedmiotu darowizny. Umowa darowizny jest bowiem umową konsensualną, co oznacza, że wywołuje ona skutki prawne dopiero z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli przez strony.

Cechą charakterystyczną umowy darowizny jest jej nieodpłatny charakter. Wskazać w tym miejscu wypada, że nieodpłatne świadczenie darczyńcy, które stanowi akt szczodrobliwości, nakłada jednak na obdarowanego etyczny obowiązek wdzięczności, co nie zawsze jest później respektowane przez osoby które przyjęły darowiznę.

Powyższe wynika wprost z treści art. 898 kc. W tym też przepisie ustawodawca przewidział dla darczyńców urażonych zachowaniem obdarowanych, możliwość odwrócenia skutków prawnych dokonanej zbyt pochopnie czynności. Zgodnie z powyższym przepisem, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Tym samym, w razie naruszenia przez obdarowanego jego powinności, darczyńcy przysługuje prawo odwołania darowizny. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Zwykle jednak pomimo prawidłowego złożenia oświadczenia woli o odwołaniu darowizny, obdarowany nadal nie chce wydać przedmiotu darowizny. W tym celu należy zwrócić się do sądu – ten bowiem w przypadku stwierdzenia rażącej niewdzięczności może nakazać zwrot przedmiotu darowizny.

Pojęcie rażącej niewdzięczności nie zostało zdefiniowane w kodeksie. To rolą sądu orzekającego w sprawie o odwołanie darowizny jest dokonanie oceny czy w realiach konkretnej sprawy zachowanie osoby obdarowanej kwalifikuje się jako rażąca niewdzięczność. Tytułem zilustrowania ciekawym i dość kontrowersyjnym przykładem, Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 31.03.2016 r. sygn. II C 210/15 orzekł, że kochanka, która otrzymała od partnera darowiznę w postaci samochodu nie dopuszcza się rażącej niewdzięczności przez to, że zakochała się w innym mężczyźnie i odeszła od dotychczasowego partnera zatrzymując samochód. Reasumując, rażącą niewdzięcznością są z reguły zachowania wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, a co ważne – zachowania które wystąpiły już po zawarciu umowy.

Odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności nie musi być wykonane wyłącznie przez darczyńcę. Może ono również zostać dokonane przez jego spadkobierców, w szczególności gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Ponadto podkreślić należy, że darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. To samo dotyczy przypadku jeżeli darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.

 

Adwokat Szymon Dubel.

kom. 795 11 75 74

 

http://www.adwokat-dubel.pl/ 

https://www.facebook.com/adwokatdubel/ 

https://twitter.com/adwokatdubel/ 

Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice

Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz

Ustanowienie rozdzielności majątkowej

Ustanowienie rozdzielności majątkowej

Rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami może mieć charakter fakultatywny, gdy powstaje ona na skutek zawarcia umowy majątkowej, bądź też charakter przymusowy – co jest związane ze skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego przez jednego z małżonków.

Po pierwsze, w przypadku braku zgody drugiej strony, rozdzielności majątkowej możemy domagać się przed sądem powszechnym, i tak zgodnie z art. 52 § 1 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082 z dnia 2015.12.09) [dalej kro], każdy z małżonków może złożyć takie żądanie o ile występują ważne powody. Utrwalone już orzecznictwo Sądu Najwyższego (por. m.in. wyrok z dnia 31 stycznia 2003 r. IV CKN 1710/00) wyjaśnia, iż przez ważne powody, dające podstawę do zniesienia wspólności, przyjęło się rozumieć wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych wywołuje stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny.

Ocena wystąpienia tych przesłanek, a określonych w cytowanym wyżej art. 52 § 1 kro, wymaga przede wszystkim poczynienia ustaleń przez sąd w odniesieniu do wielkości majątku wspólnego, istnienia zadłużenia, jego rozmiarów i okoliczności jego powstania, a także kwestii dotyczących utrzymania i wychowania małoletnich dzieci. W toku postępowania będziemy zatem zobowiązani zgłosić wszelkie wnioski dowodowe które pomogą sądowi w sposób prawidłowy ustalić powyższe okoliczności.

Po drugie, ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Jest to bardzo ciekawa instytucja, w mojej ocenie niedoceniana i rzadko stosowana przez wierzycieli, a pozwalająca, na oddalone co prawda w czasie ale jednak zaspokojenie wierzyciela ze składników majątkowych dotychczas wchodzących w skład majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki, a przez to nie podlegających skutecznej egzekucji.

Rozdzielność majątkowa powstaje co do zasady z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia, którym to dniem jest zwykle dzień złożenia pozwu w sprawie. Można jednak, w szczególności gdy małżonkowie żyli w rozłączeniu – wnosić o ustanowienie rozdzielności z dniem wcześniejszym.

Po trzecie, również orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Z oczywistych względów dotyczy to również wyroku rozwodowego, gdyż powoduje on ustanie małżeństwa, a zatem i łączącej strony wspólności majątkowej. Skutek rozdzielności majątkowej w obu przypadkach następuje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Warto również wspomnieć, że rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

Wnosząc o ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd należy liczyć się z opłatą sądową w wysokości 200 złotych. Nie dotyczy to jednak przypadków kiedy efekt uzyskania rozdzielności majątkowej osiągamy przez wniesienie sprawy o separację czy o rozwód, wtedy bowiem opłata wynosi 600 złotych.

Powyższe wyliczenie przypadków ustanowienia rozdzielności nie dotyczy sytuacji w której małżonkowie są zgodni co do chęci jej ustanowienia. Mogą oni wtedy przez umowę zawartą przed notariuszem, gdyż ta wymaga formy aktu notarialnego, ustanowić rozdzielność majątkową (tzw. intercyza). Warto wskazać, że intercyza może również poprzedzać samo zawarcie małżeństwa.

 

Adwokat Szymon Dubel.

kom. 795 11 75 74

 

http://www.adwokat-dubel.pl/ 

https://www.facebook.com/adwokatdubel/ 

https://twitter.com/adwokatdubel/ 

Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice

Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz