Władza rodzicielska nad małoletnim dzieckiem
Wykonywanie
władzy rodzicielskiej to wykonywanie wszystkich obowiązków i praw, dzięki
którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.
Władza ta jednak może zostać ograniczona lub odebrana obojgu rodzicom lub
jednemu z nich, na skutek okoliczności określonych prawem.
W doktrynie prawa jak i
orzecznictwie sądowym, za treścią art. 95 § 1 jak i art. 96 § 1 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks
rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082 z dnia 2015.12.09 z późn. zm.) [dalej
kro], przyjmuje się, że władza
rodzicielska to nie tylko, jak na wstępie wskazano, ogół spoczywających na
rodzicach obowiązków i przysługujących im praw wobec dziecka ale również obowiązków
wobec jego majątku, których wykonywanie ma na celu wychowanie dziecka i
przygotowanie go do pracy dla dobra społeczeństwa.
Zasadą jest, że władza rodzicielska
nad dzieckiem przysługuje obojgu rodzicom, a każde z osobna jest obowiązane i uprawnione
do jej wykonywania. Należy podkreślić jednak, że o istotnych sprawach dziecka
rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia należy zwrócić się o
rozstrzygnięcie do sądu opiekuńczego.
Władza rodzicielska powstaje z
chwilą urodzenia dziecka i trwa tak długo, jak długo istnieją podmioty tego
stosunku prawnego. Posiadanie władzy rodzicielskiej wynika zatem z ustalonego
pochodzenia dziecka od określonej osoby. Władza ta jest jednak ograniczona
czasowo. Przypomnieć należy, że już z chwilą ukończenia przez dziecko lat trzynastu
rodzice tracą prawo sprawowania zarządu zarobkiem dziecka i przedmiotami
oddanymi mu do swobodnego użytku (zob. art. 101 § 2 kro i art. 21, 22 kc).
Ostatecznie zaś władza rodzicielska ustaje z chwilą uzyskania przez dziecko
pełnoletności.
Władza rodzicielska ustaje również
na skutek: śmierci rodzica, śmierci dziecka, w razie utraty przez rodzica
pełnej zdolności do czynności prawnych w wyniku ubezwłasnowolnienia całkowitego
lub częściowego, pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej albo gdy władza rodzicielska
zostanie zawieszona. Ustaje ona również na skutek zaprzeczenia macierzyństwa,
zaprzeczenia ojcostwa, ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, uchylenia
prawomocnego wyroku ustalającego ojcostwo, czy też przysposobienia dziecka.
Jeżeli żadnemu z rodziców nie
przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się
dla dziecka opiekę.
Jak chodzi o samo wykonywanie
władzy rodzicielskiej, to w oparciu o treść art. 95 § 3 kro, podkreślić należy
iż to przede wszystkim dobro dziecka stanowi nadrzędne wskazanie, które
rozstrzyga o treści i sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Dopiero kolejnym
elementem branym pod uwagę jest interes społeczny. Zauważyć zatem należy, że na
władzę rodzicielską składają się przede wszystkim obowiązki rodziców, a dopiero
w dalszej kolejności ich uprawnienia. Tym samym interes rodziców musi ustąpić
interesowi dziecka jak i interesowi społecznemu przy wykonywaniu tych
obowiązków.
O powyższym świadczy również treść
art. 95 § 4 kro, zgodnie z którym, rodzice przed powzięciem decyzji w
ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je
wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka
na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Kończąc należy przypomnieć, co
często jest przez Państwa mylone, że poza zakresem władzy rodzicielskiej
pozostaje prawo do kontaktów z dzieckiem (art. 113 § 1 kro) oraz obowiązek
alimentacyjny (art. 128 kro), który nie wygasa (tak jak władza rodzicielska) wraz
z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności.
Adwokat Szymon Dubel.
kom. 795 11 75 74
Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice
Kancelaria Adwokacka w Jastrzębiu-Zdroju
ul. Karola Miarki 17
44-330 Jastrzębie-Zdrój
Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz