Dłuższe terminy przedawnienia w prawie karnym
Od dnia 2 marca 2016 r. modyfikacji ulega dotychczasowy sposób liczenia terminów przedawnienia karalności przestępstw. Co ważne, opisywana w niniejszym artykule zmiana dotyczy również czynów popełnionych przed ww. dniem, chyba że termin przedawnienia karalności już upłynął według dawnych przepisów.
Tytułem wstępu wskazać należy, na
instytucję prawa karnego uregulowaną w Ustawie
z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz.U.1997.88.553 z późn. zm.),
a związaną z tzw. „dawnością” w
prawie karnym, ujętą w art. 101 i nast. ww. Ustawy (dalej kk).
Owo Przedawnienie karalności oznacza, że karalność danego czynu
zabronionego ustaje z upływem określonego przez ustawodawcę okresu czasu. W
takim wypadku, bezpośrednim skutkiem procesowym jest – stosownie do treści
art. 17 § 1 pkt 6 Ustawy z dnia 6
czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.1997.89.555 z dnia 1997.08.04 z późn. zm.) [dalej
kpk], nie
wszczynanie postępowania bądź w przypadku jeżeli postępowanie takie jest już w
toku – jego umorzenie. Reasumując, po upływie określonego okresu sprawca czynu zabronionego
nie może być już ścigany ani skazany.
Istotne dla należytego zrozumienia
instytucji przedawnienia karalności i właściwego dokonywania obliczeń terminu
przedawnienia w konkretnych przypadkach jest również poznanie rozróżnienia
wprowadzonego przez art. 7 § 2 i 3 kk, a to podziału przestępstw na zbrodnie i
występki. Stosownie do ww. przepisu, zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą
pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Natomiast
występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych
albo powyżej 5 000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc
albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
W oparciu o powyższe rozróżnienie można
zatem w pełni zrozumieć treść art. 101 kk, zgodnie z którym karalność
przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 30 - gdy
czyn stanowi zbrodnię zabójstwa; lat 20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię; lat
15 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności
przekraczającą 5 lat; lat 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą
pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata; a wreszcie lat 5 - gdy chodzi o
pozostałe występki. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, a
zatem takiego gdzie ustawodawca przewidział w kodeksie taki odrębny tryb
ścigania – ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o
osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu
jego popełnienia.
Warto również podkreślić, że jeżeli
dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku (tzw. przestępstwa skutkowe), bieg
przedawnienia rozpoczyna się dopiero od czasu, gdy skutek nastąpił, nie zaś od daty
popełnienia czynu.
Dodatkowo, w przypadku występków
przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych
karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności; oraz
przestępstw określonych w rozdziale XXV kk (przestępstwa przeciwko wolności
seksualnej i obyczajności), popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści
pornograficzne obejmują udział małoletniego – przedawnienie karalności
przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia. W
tych więc szczególnych wypadkach ustawodawca przewiduje osobny termin
przedawnienia.
Wracając do nowelizacji o której
mowa na wstępie, Ustawą z dnia 15
stycznia 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U.2016.189 z dnia
2016.02.16) dokonano modyfikacji brzmienia art. 102 kk przewidującego
tzw. „przedłużenie przedawnienia
karalności”, zgodnie z którym obecnie – jeżeli w okresie, o którym mowa w
art. 101, wszczęto postępowanie, karalność przestępstw określonych w art. 101
§ 1 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od
zakończenia tego okresu. Reasumując, do okresu wskazanego w art. 101 kk należy
doliczyć odpowiednio okres 5 bądź 10 lat w zależności czy mamy do czynienia z
czynem ściganym w trybie publiczno czy też prywatnoskargowym.
Dotychczas bowiem okres
przedłużenia przedawnienia karalności wynosił zawsze 5 lat, a ponadto ustawodawca
dla skutku przedłużenia wymagał nie tyle jak obecnie – wszczęcia postępowania lecz jego wszczęcia »przeciwko określonej osobie«,
co ma miejsce dopiero po przedstawieniu zarzutu przez organy ścigania.
Adwokat Szymon Dubel.
kom. 795 11 75 74
Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice
Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz