Warunkowe umorzenie postępowania karnego
Jest to jedna z instytucji prawa karnego pozwalająca na poddanie sprawcy przestępstwa próbie i udzieleniu szansy na poprawę jego zachowania, a to w miejsce „tradycyjnego” wymierzenia kary. Jest to jednak środek fakultatywny i jego zastosowanie zależy od dokonania przez sąd oceny czy w konkretnym przypadku zachodzą przesłanki jego stosowania.
Największą zaletą warunkowego
umorzenia postępowania karnego jest fakt, iż po jego zastosowaniu sprawca
przestępstwa nadal pozostaje osobą niekaraną. Jak bowiem podkreślił Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 17 maja 2000 r., (sygn. I KZP 7/00, OSNKW 2000, nr 5-6,
poz. 51), wyrok warunkowo umarzający
postępowanie nie jest wyrokiem skazującym. Oznacza to dla nas, że przykładowo
nadal możemy pracować w zawodzie który wymaga niekaralności czy też starać się
o podjęcie takiego zatrudnienia. Powyższe z oczywistych względów jest istotne
dla ludzi młodych poszukujących pracy, a którym zdarzyło się incydentalnie
wejść w konflikt z prawem.
Zauważyć jednak należy, że dane o
osobach, przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w
sprawach o przestępstwa i tak gromadzone są w Krajowym Rejestrze Karnym (por. art.
1 ust. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 24 maja 2000
r. o Krajowym Rejestrze Karnym, Dz.U.2015.1036 z dnia 2015.07.24 z późn. zm.),
co jednak nie stanowi, iż w związku z tym stajemy się osobą karaną. Ostatecznie
dane te usuwa się z Rejestru po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby,
o którym za chwilę.
Kiedy możemy starać się o warunkowe
umorzenie postępowania? Pierwsze kroki w tym kierunku warto poczynić już na
etapie postepowania przygotowawczego prowadzonego jeszcze przez organy
ścigania. Jeżeli
bowiem spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania,
prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek
o takie umorzenie (por. art. 336 Ustawy z
dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, Dz.U.1997.89.555 z dnia
1997.08.04 z późn. zm.), co od razu stawia oskarżonego w lepszym świetle
przed sądem orzekającym następnie w sprawie. Również i na etapie postępowania
jurysdykcyjnego można wnosić o zastosowanie przez sąd dobrodziejstwa tej
instytucji.
W przedmiocie warunkowego umorzenia
postępowania sąd orzeka wyrokiem, który może być wydany na posiedzeniu lub po
przeprowadzeniu rozprawy.
Przesłankami warunkowego umorzenia
postępowania określonymi w art. 66 Ustawy
z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.2016.1137 z dnia 2016.07.29 z późn.
zm.) są: 1) uprzednia niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne;
2) zagrożenie danego czynu karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5
lat; 3) stopień winy i stopień społecznej szkodliwości nie mogą być
znaczne; 4) brak wątpliwości sądu co do okoliczności popełnienia czynu;
5) i wreszcie tzw. pozytywna
prognoza kryminologiczna, wyrażająca się w opartym na ocenie właściwości i
warunków osobistych sprawcy oraz jego dotychczasowym sposobie życia
przypuszczeniu, że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał
porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Powyższe okoliczności winny zostać
odpowiednio przedstawione i wykazane przed sądem tak aby uzyskać możliwie
największą szansę na wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie.
Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3
lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. Na ten czas sąd może oddać
sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia,
instytucji albo organizacji społecznej. W wypadku warunkowego umorzenia
postępowania musimy też liczyć się z obowiązkiem naprawienia szkody czy
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Najlepiej jednak jeżeli uczynimy to
jeszcze przed wyrokiem gdyż zwiększy to naszą szansę na uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia.
Pamiętajmy, że jeżeli w okresie
próby popełnimy przestępstwo umyślne za które zostaniemy w tym czasie prawomocnie
skazani, sąd podejmie na nowo również dotychczas warunkowo umorzone
postępowanie.
Adwokat Szymon Dubel.
kom. 795 11 75 74
Kancelaria Adwokacka w Jastrzębiu-Zdroju
ul. Karola Miarki 17
44-330 Jastrzębie-Zdrój
Kancelaria Adwokacka w Katowicach
ul. Wojewódzka 15/3
40-026 Katowice
Kancelaria Adwokacka w Olkuszu
Plac Konstytucji 3 Maja 3/10
32-300 Olkusz